Washington’u sarsan borç krizi ABD’yi resesyona sürüklerse ne olacağı uluslararası toplumun gözü önünde. ABD ekonomisinin olası bir temerrüde düşmesinin tüm dünya ekonomisini de beraberinde sürüklemesi endişe verici.
Washington’u sarsan borç krizi ABD’yi resesyona sürüklerse ne olacağı uluslararası toplumun gözü önünde. ABD ekonomisinin olası bir temerrüde düşmesinin tüm dünya ekonomisini de beraberinde sürüklemesi endişe verici.
Çünkü bir federal borcun temerrüde düşmesinin yansımaları tüm dünyada hızla yankılanıyor. Örneğin ABD’ye elektronik ürün satan Çinli fabrikalardan siparişler bitti, ABD hazinesi olan İsviçreli yatırımcılar zarar etti, Sri Lankalı şirketler kendi para birimlerine alternatif olarak kullandıkları doları riskli kullanamadı.
AP’ye bu endişe hakkında konuşan Moody’s Analytics baş ekonomisti Mark Zandi, ABD hükümeti temerrüde düşerse ve kriz hızla çözülmezse, “küresel ekonominin zarar görmemesi mantıklı değil” dedi.
Zandi, borç limiti bir haftadan daha az bir süre için ihlal edilse bile, yalnızca ABD ekonomisinde en az 1,5 milyon işi yok edecek bir zayıflama olacağını düşünüyor. Varsayılan daha uzun sürerse, sonuçlar daha da vahim olacaktır.
Zandi ve Moody’s’teki meslektaşlarının yaptığı analize göre ABD ekonomisinin büyüme hızı dibe vuracak ve 7,8 milyon Amerikalı işini kaybedecek. Borç oranları fırlayacak ve işsizlik oranı mevcut %3,4’ten %8’e düşecek. Borsa düşerken 10 trilyon dolarlık bir servet yok olacak.
Tabi işler o noktaya gelmeyebilir. Bir çıkış yolu arayan Beyaz Saray ve Cumhuriyetçiler hafta sonu borç limiti müzakerelerini sonlandırdı ve hafta boyunca müzakerelere devam edeceklerini açıkladı.
Bu noktada, Cumhuriyetçiler, Demokratlar sert harcama kesintileri ve diğer tavizleri kabul etmedikçe, hükümetin borç alabileceği yasal limiti yükseltmeyi reddediyorlar.
ABD borcu uzun zamandır güvenli kabul ediliyor
Çok fazla mali faaliyet, Amerika’nın her zaman mali yükümlülüklerini yerine getireceğine olan güvene bağlıdır.
Uzun süredir oldukça güvenli bir varlık olarak görülen ABD borcu, aynı zamanda onlarca yıllık güven üzerine inşa edilmiş küresel ticaretin de temel taşıdır. Ancak tek bir temerrüt bile 24 trilyon dolarlık Hazine borç piyasasını paramparça edebilir. Bu, finansal piyasaların donmasına ve uluslararası bir krizi tetiklemesine neden olabilir.
Cornell Üniversitesi’nde ticaret politikası profesörü ve Brookings Enstitüsü’nde kıdemli bir araştırma görevlisi olan Eswar Prasad şunları söyledi: “Bir borç temerrüdü durumu Amerika Birleşik Devletleri’nde ve küresel finans piyasalarında tahmin edilemez olsa da, meydana gelirse felaket olur. “
Kredi limiti defalarca arttı
Amerikalı siyasi liderler her zaman kendilerini uçurumun eşiğinden çekmeyi ve çok geç olmadan borç limitini yükseltmeyi başardılar. Kongre, maksimum kredi limitini 1960’tan bu yana 78 kez, en son 2021’de olmak üzere yükseltti, revize etti veya genişletti.
Ancak sorun daha da kötüleşti. Yıllarca süren harcama artışları ve derin vergi indirimlerinin ardından, Kongre’deki partizan bölünmeler genişledikçe borç büyüdü. Hazine Bakanı Janet Yellen, milletvekillerinin üst sınırı yükseltmemesi veya askıya almaması halinde hükümetin 1 Haziran’da temerrüde düşebileceği konusunda uyardı.
Felakete yol açacak şok dalgaları
Peterson Uluslararası Ekonomi Enstitüsü’nün kıdemli üyesi ve eski başkanı Maurice Obstfeld, “Hazinelerin güvenilirliği herhangi bir nedenle tehlikeye girerse, sistem üzerinden şok dalgaları gönderir ve küresel büyüme için çok büyük sonuçları olur” dedi.
Güvenlik açısından, ABD kamu borcu, yani hazine bonoları ve tahvilleri, uluslararası bankalar için “sıfır risk” ağırlığı taşır. Böylece, yabancı hükümetler ve özel yatırımcılar, finansal piyasalardaki hazine bonolarının yaklaşık %31’i olan bu borcun yaklaşık 7,6 trilyon dolarını elinde tutuyor.
Dış ticaret açığının ana nedenlerinden biri
Doların hakimiyeti onu İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana fiilen küresel para birimi haline getirdiğinden, Amerika Birleşik Devletleri’nin sürekli büyüyen bir kamu borcuyla başa çıkması nispeten kolay oldu. Ancak dolara olan yüksek talep onları diğer para birimlerinden daha değerli kılma eğiliminde olduğundan, Amerikan malları yabancı rakiplerinden daha pahalı olmaya devam etti. ABD’li ihracatçıları rekabet açısından dezavantajlı duruma düşüren bu olay, ülkenin 1975’ten bu yana her yıl ticaret açığı vermesinin ana nedenlerinden biri.
Merkez bankalarının dolar hisseleri
ABD doları, dünyadaki merkez bankalarının elinde bulunan tüm döviz rezervlerinin %58’ini oluşturmaktadır. İkinci sırada yüzde 20 ile euro var. IMF’ye göre Çin yuanı %3’ün altında.
Federal Rezerv araştırmacıları, 1999’dan 2019’a kadar Amerika’daki ticaretin %96’sının ABD doları cinsinden faturalandırıldığını hesapladı.
Bu, Asya’daki ticaretin yüzde 74’ü. Avro’nun baskın olduğu Avrupa dışında başka yerlerde dolar, ticaretin yüzde 79’unu oluşturuyor.
Amerikan para birimi o kadar güvenilirdir ki, bazı istikrarsız ekonomilerde iş yapan insanlar, kendi ülkelerinin para birimi yerine dolar cinsinden ödeme talep eder.
Sri Lanka ve Lübnan’dan Örnekler
Enflasyonda ve yerel para biriminde keskin bir düşüş yaşayan Sri Lanka buna bir örnektir.
Bu yılın başlarında, nakliyatçılar, ödemeleri dolar olarak yapılmadıkça, acilen ihtiyaç duyulan 1000 konteyner gıdayı teslim etmeyi reddettiler. İthalatçılar tedarikçilere ödeyecek dolar bulamadığından, sevkiyatlar Colombo rıhtımlarında birikti.
Temel Gıda İthalatçıları ve Tüccarları Derneği sözcüsü Nihal Seneviratne, “Dolar olmadan hiçbir şey yapamayız çünkü ithalat yaptığımızda sağlam bir para birimi kullanmamız gerekiyor” diyor.
Aynı şekilde enflasyonun yükseldiği ve para biriminin değer kaybettiği Lübnan’da da birçok dükkan ve restoran dolar ile ödeme istiyor. 2000 yılında, Ekvador ekonomik bir kriz içindeyken, insanlar para birimleri olan sucre’yi büyük ölçüde dolarla değiştirmişti.
Türkiye’de belirtileri başlayan bu sürece “Dolarizasyon” adı veriliyor.
Dolar her zaman güvenli liman olmuştur.
ABD’de bir kriz patlak verdiğinde bile dolar, yatırımcılar için bir sığınak olma özelliğini kaybetmez.
2008’in sonlarında, ABD konut piyasasındaki çöküş yüzlerce bankayı ve finans şirketini devre dışı bırakırken dolar değer kaybetmedi. Aksine takdir edilmeye devam etmiştir.
Dünyanın en iyi üniversiteleri bu ülkede olduğu için öğrenciler buraya eğitim için gelmeye devam edecek. Dünyanın en ileri teknolojileri burada üretildiği için katma değerli ürünler satılmaya devam edecek. Dünyanın en güçlü ordusu haline geldiği sürece, Washington’un ekonomik ortağı ve destekçisi olmaya devam edecek.
ABD borç sınırını aşarsa ve Hazine ödemeleri anlaşmazlığı çözmeden başarısız olursa, Zandi en azından başlangıçta “belirsizlik ve korku nedeniyle” panik ve kaçış olacağını söylüyor, ancak doların bir kriz vurduğunda küresel yatırımcıların her zaman gittiği yer olduğunu unutmayın. .
Bir süreliğine yatırımcıların dolar yerine ABD para piyasası fonlarına veya büyük ABD şirketlerinin tahvillerine para taşıyabilecekleri düşünülüyor.
hayali senaryo
3 Haziran’a kadar vadesi dolacak faturalar için, hükümetin 5 Haziran’da ödeme yapabileceği tahmin ediliyor. 15 Haziran civarında, birçok vergi mükellefinin ikinci çeyrek vergi ödemelerini yapması ve devlet gelirlerinin akmaya başlaması nedeniyle bir miktar rahatlama bekleniyor.
Dolar küresel olarak hakimiyetini sürdürürken, son yıllarda daha fazla banka, işletme ve yatırımcının avroya ve daha az ölçüde Çin yuanına yönelmesiyle değer kaybetti.
Dolar çok yükselirse, yurt dışında krizleri tetikleyebilir ve dolar cinsinden kredilerin geri ödeme maliyetini artırabilir. Ayrıca, diğer bazı ülkeler ABD’nin doların gücünü kullanarak rakiplerine ve hasımlarına mali yaptırımlar uygulamak istemesini rahatsız edici buluyor.
Ancak şu ana kadar doların net bir alternatifi ortaya çıkmadı. Euro, küresel kullanımda hala doların çok gerisinde kalıyor.
Bununla birlikte, bu “borç tavanı” konusu, ABD’nin ve doların muazzam mali gücü hakkında soru işaretleri uyandırıyor.
